SIRADAN BİR DURUM DEĞİL, BİLİŞSEL BİR SORUN
Elbette insan bazen psikolojik sıkıntılar yaşadığında ya da aşırı strese maruz kaldığında bu tür deneyimler yaşayabilir. Ama bu farklı bir durum.
Dünyada bazı insanlar yukarıda anlattığımız ve başına gelmeyenin asla bilemeyeceği bu deneyimi sürekli yaşıyor. Hayatları boyunca!
Gördükleri yüzleri “seçemiyorlar.” Hatta kendi fotoğraflarına baktıklarında bile kendi yüzlerini tanıyamıyorlar. Bu arada bu kendi yüzünü tanıyamama durumunun yaş almakla ya da zamanla değişmekle ilgisi yok. Bu bir tür bilişsel sorun.
BRAD PITT DE BENZER BİR DURUMDAN SÖZ ETMİŞTİ
Büyük olasılıkla hatırlarsınız… Ünlü oyuncu Brad Pitt, geçen yıl yüz körlüğü diye bir olaydan söz etmişti.
Kendisinde bu tür bir sorun olabileceğini belirten 59 yaşındaki oyuncu, insanların yüzlerini tanıyamadığını, bu durumun da yanlış anlaşıldığını söylemişti.Pitt bu yüzden ‘egoist’ olmakla suçlandığını da eklemişti sözlerine.
İşte insanların kendileri de dahil çevrelerindeki herkesin yüzünü ayırt etmekte zorlandığı bu bilişsel soruna ‘yüz körlüğü’ deniyor. Ya da Yunanca kökenli ismiyle prosopagnozi… Görünüşe göre ünlüler dünyasında böyle bir sorun yaşayan tek kişi Brad Pitt değil.
‘İNSANLARIN YÜZLERİNİ AYIRT EDEMİYORUM’
İngiliz oyuncu, model ve TV sunucusu Joanna Lumley kendisinde yüz körlüğü olduğunu ve aslında tanıdığı insanların yüzlerini ayırt edemediğini açıkladı. Bunun sonucu olarak da bazen tanımadığı insanları bile tanıyor olabileceğini düşünüp öptüğünü anlattı.
77 yaşındaki Joanna Lumley, Vernon Kay’in sunuculuğunu üstlendiği Track of My Years adlı podcast yayınına konuk oldu. Lumley, işte o programda da yüz körlüğü nedeniyle yaşadıklarını anlattı.
Tecrübeli yıldız, bazen bu konuda kendi kendisini test ettiğini sözlerine ekledi. İnsanların yüzlerine baktığını ve sonra o yüzü hatırlamaya çalıştığını ama bunu başaramadığını ifade etti.
Joanna Lumley, bunun prosopagnozi yani yüz körlüğü olduğunu söyledi. Sonra da sözlerini şöyle sürdürdü:”Yani bu, insanların yüzlerini ayıramadığım anlamına geliyor.”
Joanna Lumley şöyle konuşu: “Bazıları benim, birçok kişiyle karşılaşıp tanıştığımı bu nedenle yüzleri tanıyamadığımı söylüyor. Ama bu öyle bir şey değil. Bu kesinlikle farklı bir şey. Bu, hayatımın her anında benimle birlikteydi. “
Joanna Lumley bu konuda neler yaşadığını şöyle anlattı: “Kendimi test ediyorum. Birinin yüzüne bakıyorum, sonra gözlerimi kapatıp o yüzü kafamın içinde canlandırmaya çalışıyorum. Ama bunu yapamıyorum.”
‘İŞTE BÜ YÜZDEN HERKESİ ÖPÜYORUM’
Bu durumun kendisini nasıl etkilediğini de şöyle anlattı Lumley “Bazen partilere gidiyorum. Birisi bana içecek isteyip istemediğimi soruyor. Sonra da elinde içecekle yanıma geliyor. Ama ben onun yüzünü ayırt edemediğim için kim olduğunu, neden bana içecek getirdiğini anlamıyorum. Bu tuhaf değil mi?”
Joanna Lumley’in anlattığına göre yaşadığı zorluklar bununla da sınırlı değil: ” Bazen karşımdaki insanı o gün daha önce görüp görmediğimi bilemiyorum. Bu yüzden herkesi öpüyorum. Bazen tanımadığım insanları öptüğüm de oluyor.” Lumley bazen bazı insanlara “Seni tanıyor muyum?” diye sorduğunu da sözlerine ekledi.
‘BENİ EGOİST SANIYORLAR’ DEMİŞTİ
Ünlü oyuncu Brad Pitt de geçen yıl GQ dergisine verdiği bir röportajda kendisinde yüz körlüğü olabileceğini söylemişti.
Pitt, resmi olarak teşhis almadığını ama bütün belirtilerin bu bilişsel bozukluğa işaret ettiğini ileri sürmüştü. İşin ilginci Pitt daha önce de kendisi hakkında benzer bir iddiada bulunmuştu.
O röportajda bu iddiasını tekrarlayan Brad Pitt, gördüğü ve tanıştığı insanları sonradan hatırlayamadığını belirtip “Bu da insanların beni ilgisiz, yanına yaklaşılamaz ve sadece kendini düşünen bencil biri gibi görmelerine neden oluyor” dedi.
BU SORUNUN DA DERECELERİ VAR
Önce bu ismin nereden geldiğine bir bakalım. Yunanca da “yüz” anlamına gelen “prosopo” ve bilgi eksikliği anlamına gelen “agnosia” kelimelerinin birleşmesinden oluşuyor bu kelime.
yüz körlüğü olarak bilinen prosopagnozi genellikle doğuştan geliyor. Ama kimi zaman da sonradan ortaya çıkabiliyor.
Hastalığın ana nedeni ise beyinde yüz algılama ve bununla ilişkili olan hafızayı kontrol eden bölgedeki eksiklik ya da hasar. Beynin ilgili bölgesi eğer bu durumdan az etkilendiyse, kişi, kendisine yakın olmayan insanların yüzlerini tanıyamayabilir.
Orta düzeyde prosopagnozi hastası olan kişi kendi ailesinin ve yakınlarının yüzünü tanımakta da güçlük çekebilir. İleri düzeyde prosopagnozi hastalardan bazılarının kendi yüzlerini tanımakta bile güçlük çektiği görülebilir.
Bu arada prosopagnozi hastalığının hafıza sorunları, görme bozukluğu ya da öğrenme güçlüğü ile bağlantılı olmadığını da not düşelim. Kişinin bu hastalığa sahip olup olmadığı bazı özel testlerle belirleniyor.
