Yapay zeka teknolojisinin hızlı gelişimi, tüm dünyada atom bombasının keşfi kadar riskli bir alan olarak tanımlanıyor. Aralarında Elon Musk, Steve Wozniak, Emad Mostaque gibi teknoloji üreticileri ve Yuval Noah Harari, Daron Acemoğlu gibi düşünürlerin imzalarının olduğu bir metin geçtiğimiz Mart ayında kamuoyu ile paylaşıldı. Yapay zeka sistemlerinin kontrolsüzce geliştirilmesinin tehlikelerine dikkat çeken metinde titizlikle denetlenen güvenlik protokolleri geliştirmesi çağrısı yapıldı. Bu çabalar sonucu 14 Haziran 2023 günü Avrupa Parlamentosu YZ ile ilgili çalışmalara hukuki çerçeve getiren kanunu kabul etti.
Karar yazarı Salih Cenap Baydar “Yapay zeka artık kanunsuz değil” başlıklı yazısında, altı ay sonra yürürlüğü girecek olan kanunun risk temelli bir sınırlama ile hazırlandığına dikkat çekti. Baydar’ın yazısının ilgili bölümü şöyle:
“Dünyanın bu ilk ‘yapay zeka yasası’ 2024 başından itibaren yürürlüğe girecek.
Yasa ‘risk temelli’ bir yaklaşımla hazırlanmış. YZ uygulamalarına ne kadar tehlikeli olabileceklerine bakılarak çeşitli kısıtlamalar getiriyor.
Mesela spam filtreleri ve video oyunlarda kullanılan YZ’ye ‘minimum riskli’ sayılarak izin veriliyor.
Bankacılık veya havayolu internet sitelerindeki sohbet robotları ‘sınırlı riskli’ sayılmış. Bunlara bazı şeffaflık yükümlülükleri getiriliyor.
Otonom taşıtlar ve cerrahi robotlarda kullanılan YZ ‘yüksek riskli’ sayıldığından, katı kontrollere tabi olacak.
YZ’nin kötüye kullanımı konusunda ‘olağan şüpheliler’ olan devletlere yönelik sınırlamalar çok önemli! Yasa, kolluk kuvvetlerinin YZ kullanarak suç davranışlarını tahmin etmesine imkan veren sistemleri yasaklıyor. Mesela Çin’de örneği görülen türden bir sosyal puanlama için YZ kullanımına izin verilmeyecek.
Devletler, güvenlik gerekçesiyle halka açık alanlarda insanları filme alıp anında tespit edebilsin diyenlerin talepleri ‘ağır mahremiyet ihlali’ gerekçesiyle reddedildi. Gerçek zamanlı yüz tanıma da yasaklanıyor.
Seçimleri etkilemek için seçmenleri yönlendirebilecek araçlar, insanların sosyal ağlarda hangi gönderileri, fotoğrafları ve videoları göreceklerini belirleyen algoritmalar ‘yüksek riskli’ sayılıyor ve bunlara yeni sınırlamalar getiriliyor.
Dezenformasyon amacıyla kullanımın önüne geçmek için, YZ ile metin, resim, video içerikleri üreten firmalara, içeriklerinin YZ ile üretildiğini ilan etme zorunluluğu getiriliyor.
Ayrıca, firmaların araçlarını eğitmek için hangi verileri kullandıklarını, bunlar arasında telif hakkıyla korunan veriler olup olmadığını yayınlamaları gerekecek.” (HABER MERKEZİ)
